Deze e-bike kostte Europa 800 miljoen (en jij betaalt er nu misschien voor mee)

Een zeecontainer vol bedrog

In de Griekse haven van Piraeus heeft de Europese Openbare Aanklager (EPPO) de grootste containerinbeslagname in de geschiedenis van de Europese Unie uitgevoerd.
Meer dan 2.400 containers, vol elektrische fietsen, textiel en schoenen uit China, bleken onderdeel van een netwerk dat jarenlang invoerrechten en btw ontweek.

De schade? Meer dan €800 miljoen, opgebouwd uit ongeveer €350 miljoen aan gemiste douanerechten en €450 miljoen aan btw over een periode van acht jaar. Geld dat eigenlijk naar de Europese schatkist had moeten gaan.

Volgens de EPPO werkten de fraudeurs met valse papieren en misleidende aangiftes. Containers werden ondergewaardeerd of deels verzwegen. Van sommige transporten werd slechts tien procent van de inhoud officieel geregistreerd. De rest verdween via webshops en distributeurs in heel Europa, van Duitsland tot Nederland.

Ambtenaren en makelaars in het complot

Het onderzoek, met de codenaam Operatie Calypso, bracht niet alleen Chinese handelaren in beeld, maar ook corrupte Europese functionarissen. Twee Griekse douanebeambten en vier makelaars zijn inmiddels aangeklaagd wegens vervalsing, belastingontduiking en fraude. Een van hen zit vast, vier anderen wachten hun proces in hechtenis af.

Het netwerk controleerde de volledige keten: van verscheping tot distributie, tot het witwassen van de opbrengsten en de terugstorting van winsten naar China. Volgens de EPPO werkte het systeem minstens acht jaar vrijwel ongestoord.

“Deze netwerken waren gewend enorme schade aan te richten zonder risico,” zei de Europese hoofdaanklager Laura Codruța Kövesi. “Maar de regels zijn veranderd. Er zijn geen veilige havens meer.”

De e-bike als dekmantel

De fraude draait om producten die op het eerste gezicht onschuldig lijken: elektrische fietsen. Van de 2.435 in beslag genomen containers bleken er minstens 500 gevuld met e-bikes, waarvan 360 helemaal niet waren aangegeven. Door slechts een fractie van de waarde op te geven, konden de importeurs miljoenen aan antidumpingheffingen en btw ontwijken.

Let op: de €800 miljoen is de totale EU-schade van de gehele fraudeconstructie; de in Piraeus in beslag genomen lading vertegenwoordigt circa €250 miljoen aan goederenwaarde.

Voor Europese producenten is dat een nachtmerrie. De oneerlijke concurrentie drukt de prijzen en zet merken onder druk die wél aan de regels voldoen. Ook in Nederland, waar de e-bike populairder is dan ooit, merken fabrikanten en fietsenwinkels die druk dagelijks.

Een Europees antwoord

Het succes van Operatie Calypso laat zien dat samenwerking binnen de EU werkt. De Griekse autoriteiten kregen hulp van de Europese anti-fraudedienst OLAF, die met digitale analyses verdacht handelsgedrag opspoorde. Sinds de inval in juni is het aantal eerlijke aangiftes in de haven van Piraeus merkbaar gestegen, de opbrengst aan invoerrechten steeg binnen een maand met bijna drie miljoen euro.

Volgens de Griekse belastingautoriteit is dit “nog maar het begin”. De volledige digitalisering van douanecontroles moet fraude in de toekomst sneller blootleggen en Europa’s interne markt beschermen.

De stille schaduw van goedkope fietsen

Voor Nederlandse consumenten lijkt een goedkope e-bike een koopje. Maar achter dat lage prijskaartje kan een systeem van gesjoemel en belastingontwijking schuilgaan. De zaak Calypso is daarom meer dan een Grieks of Europees verhaal, het is een waarschuwing voor de hele EU-markt.

De volgende keer dat een elektrische fiets opvallend goedkoop in de etalage staat, weet je misschien waarom.