Een boete van 700.000 euro voor te hard rijden: hoe lang tot Nederland volgt?

Nederlanders denken anders over rechtvaardig straffen

Een boete van tienduizenden euro’s voor te hard rijden klinkt bizar, maar in landen als Zwitserland of Finland is het al jaren normaal. Daar bepaalt je inkomen de hoogte van de straf. Uit nieuw onderzoek van Wegenvignetten.nl onder 1.250 Nederlanders blijkt dat ook hier steeds meer mensen openstaan voor dat idee.

Bijna 38 procent vindt dat boetes inkomensafhankelijk moeten worden. Nog eens 37 procent is fel tegen en een kwart weet het niet goed. Dat maakt de voorstanders de grootste groep. Opvallend is dat vooral mannen het idee zien zitten: bijna de helft is voor, tegenover een derde van de vrouwen.

Grote verschillen tussen provincies

Niet alleen geslacht, ook regio speelt een rol. In Overijssel (46 procent) en Drenthe (45 procent) is de steun bovengemiddeld, terwijl in Zeeland slechts 27 procent het plan steunt. Jongeren en zestigers blijken opvallend vaak op één lijn: beide groepen zien de voordelen van een eerlijkere verdeling van verkeersboetes.

Vooral de gedachte dat een rijke automobilist een boete nauwelijks voelt, terwijl iemand met een minimumloon in de problemen kan raken, maakt het onderwerp zo gevoelig.

De politiek zwijgt (bijna) overal over

Op politiek niveau blijft het onderwerp opvallend stil. Alleen Volt neemt in het partijprogramma expliciet op dat boetes "op basis van draagkracht” moeten worden berekend. Andere partijen mijden het thema.

Waar Volt pleit voor “passende straffen voor ieder individu”, willen partijen als FvD en BVNL juist lagere boetes, en de VVD pleit voor hogere straffen voor “verkeershufters”. Grote partijen als PVV, D66, CDA en GroenLinks-PvdA noemen inkomensafhankelijke boetes nergens.

Wat kunnen we leren van Zwitserland?

In Zwitserland en Finland geldt al jaren een zogenoemde dagboete. Daarbij bepaalt het dagloon hoeveel je betaalt per overtreding. Dat systeem haalde regelmatig het nieuws met extreme bedragen. Zo kreeg een Zwitser deze zomer een boete van bijna 100.000 euro voor 27 kilometer te hard. Het record blijft een Zweedse Mercedes-rijder met een bekeuring van ruim 700.000 euro.

Onderzoek uit Finland laat zien dat zulke boetes leiden tot minder herhaalde overtredingen, maar dat het effect na verloop van tijd afneemt. De theorie is simpel: de straf moet iedereen even hard raken, of je nu een student bent of een CEO.

Eerlijkheid of klassenjustitie

Voorstanders wijzen op eerlijkheid: iemand met een hoog inkomen zou meer moeten bijdragen aan verkeersveiligheid. Tegenstanders noemen het juist een vorm van klassenjustitie.

Nederlandse experts zien praktische problemen. De Belastingdienst zou moeten meekijken bij boetehoogtes, en privacy of bureaucratie kunnen snel in het geding komen. Toch lijkt het debat niet te verdwijnen. Met de groeiende ongelijkheid in Nederland wordt ook de roep om eerlijke straffen luider.