Introduceer een verplichte periodieke rijcheck voor automobilisten

Het wereldwijde rijbewijssysteem zit opmerkelijk in elkaar. U hoeft slechts een keer in de praktijk bewijs van bekwaamheid te geven, en mag vervolgens uw leven lang - tot de eerste medische keuring op uw 75ste - een voertuig besturen. Als u vroeg genoeg geboren bent zelfs nog met een aanhanger er aan vast. Wie hier rationeel over nadenkt, moet tot de conclusie komen dat dit ronduit merkwaardig is.

Hoe kan het zijn dat je in elke beroepstak constant moet bijleren en -scholen, maar dat iemand die zijn rijbewijs heeft gehaald toen Wilhelmina nog koningin was, en de paarden pas net uit het straatbeeld verdwenen waren, zonder enige vorm van tussentijdse toetsing op de weg mag blijven? We verlangen van iemand die nu examen doet heel andere vaardigheden dan dertig jaar geleden, maar hanteren diezelfde verwachtingen niet voor degenen die voor hen kwamen.

Wie wel eens auto rijdt, ziet om zich heen dat het niet altijd even best gesteld is met de rijvaardigheid van de Nederlander. Hoe vaak zien we niet dat iemand met 80 probeert in te voegen in verkeer dat 120 rijdt, en de knipper naar links al vanaf het oprijden van de invoegstrook aan heeft staan (dat doe je pas als je daadwerkelijk gaat)? Om vervolgens - o gruwel - kilometerslang de middenbaan te bezetten, terwijl rechts vrij is? Of automobilisten die pas bij het oprijden van een uitvoegstrook besluiten eens hun knipper te gebruiken? Dit zijn zulke simpele dingen, die - als ze juist worden uitgevoerd - het voor het verkeer er omheen zoveel overzichtelijker, veiliger en communicatiever maakt.

Misschien hebben de mensen die dit fout doen altijd zo gedaan, of zijn er met de tijd gewoon enkele foutjes en luiheden ingesleten bij het rijden. Dat is verder niet erg, en vaak helemaal geen kwade opzet. Mensen die fouten maken in het verkeer zijn zich hier vaak niet van bewust, omdat het ze niet opvalt, of ze het verkeerd aangeleerd hebben gekregen. Er zal echter nooit iemand zijn die ze er op wijst, tenzij je er om de 10 jaar een examinator naast zet. Iedereen (wij ook) vindt immers van zichzelf dat hij/zij prima rijdt, en zal dus nooit uit eigen beweging eens naar een rijschool voor een of twee opfrislesjes. 

Maak het gewoon verplicht dat iedereen met een vrij ruim interval een uurtje met een instructeur gaat rijden, en geef deze instructeur ook de bevoegdheid om de persoon bij een onvoldoende waardering verplicht op een korte opfriscursus te sturen. Dit heeft alleen maar voordelen: de automobilist is weer bij de tijd, en het verkeersbeeld wordt er veiliger van. U kunt er donder op zeggen dat een dergelijke maatregel een stuk effectiever is in de strijd tegen de verkeersdoden en -ongevallen dan het hele land maar vol trajectcontroles plempen. Een bijkomend voordeel is dat je de mensen die naar Nederland zijn gemigreerd, en wellicht onder een heel ander systeem hebben leren rijden, ook eens door de molen haalt. En misschien vallen tragische gevallen als Julia H, die haar epilepsie verzweeg en vervolgens twee mensen doodreed, eerder op.

Let wel: we hebben het over de simpele en essentiële vaardigheden: meekomen met het verkeer, spiegelen, richting aangeven, je bewust zijn van de verkeersborden, en misschien een stukje fileparkeren. De werking van alle relatieve nieuwigheden als infotainment-systemen, koppelingsmogelijkheden voor draadloze apparatuur, cruise control, dagrijverlichting, versnellingsbakken met flippers achter het stuur, en allerhande passieve en actieve veiligheidssystemen vlooien bestuurders zelf maar uit, maar de basisvaardigheden moéten gewoon in orde zijn.

Concreet moet een systeem van tussentijdse toetsing er volgens ons als volgt uitzien: de eerste check komt rond het 35ste levensjaar, tenzij de persoon in kwestie het rijbewijs dan korter dan 10 jaar heeft. Iemand uit 1993, die in 2013 zijn rijbewijs heeft gehaald, kan je bijvoorbeeld in 2028 voor het eerst een rijcheck laten doen. Doe dit vervolgens elke 10 jaar tot zijn 65ste, en je kunt met 75 jaar er de eerste verplichte medische keuring op laten aansluiten.

Bovenstaande is maar een grof voorstel, er zitten op het ministerie ambtenaren genoeg om dit strak ingekaderd vorm te geven.  

Voor dit moment moeten we ons aansluiten bij Leo hierboven, maar dat betekent niet dat je niets op kunt bouwen. Een systeem van tussentijdse toetsing gaat een enorme druk leggen op het momenteel al overbelaste CBR. Er zijn nu al te weinig examinatoren, en een groot deel van hen gaat over niet al te lange tijd met pensioen. De wachttijden bij het CBR nemen flinke vormen aan, en we hopen dat ze met man en macht bezig zijn nieuwe examinatoren op te leiden.

Hier bovenop kan een nieuwe klasse van examinatoren worden opgeleid, die de tussentijdse toetsen afnemen bij ervaren rijders. Dit gaat tijd kosten, maar als je er nu mee begint, dan kan je over misschien vijf tot tien jaar starten met het project. Naast de algehele verbetering van de rijkunsten, sterkt het ook het vertrouwen van automobilisten die misschien niet zo stevig in hun schoenen staan. De slechtste chauffeurs zeef je op die manier uit het verkeer, en daar waar het rammelt kan worden bijgesteld. Hoe vaak ziet u bijvoorbeeld niet iemand die kilometerslang met een knipperlicht aan rijdt? Dat zijn dus mensen die kilometerslang niet op hun dashboard kijken, en zich simpelweg niet bewust zijn van wat er onder zich gebeurt.

Tot slot kunnen we tegelijkertijd met de toetsing misschien beginnen het rijbewijs iets minder heilig te verklaren: autorijden is geen recht, maar een voorrecht dat je moet verdienen. Een treinmachinist moet elke 5 jaar verplicht opfrisexamen doen, en als hij hiervoor faalt, volgt ontslag. Nu heeft een machinist een grotere verantwoordelijkheid dan een automobilist, maar met een auto kan je ook in een oogwenk meerdere mensen doodrijden. Enfin, het wordt tijd dat deze kwestie eens politiek geagendeerd wordt