VVN: Bejaarden gaan zichzelf en ons doodrijden [closeread]

Felix Cohen fietst meer dan ooit tevoren, maar ziet tegelijkertijd dat het aantal slachtoffers in het verkeer angstaanjagend stijgt. Het gebruik van de smartphone in de auto en op de fiets, de vergrijzing en een slechte handhaving van de politie zijn daar debet aan. Een interview met de directeur van Veilig Verkeer Nederland (VVN), die zich grote zorgen maakt.

Bezorgde burger dus, een fietsende nog wel.

Ondanks alle campagnes stijgt het aantal verkeersdoden van 570 in 2014 naar 620 vorig jaar. Hebben jullie gefaald als VVN?

„Natuurlijk trekken wij het ons aan dat het slechter gaat. Maar wij hebben natuurlijk niet het monopolie op het terrein van verkeersveiligheid. Met name de overheid, wegbeheerders en natuurlijk de deelnemers zelf zijn verantwoordelijk voor het gedrag in het verkeer. Wij kunnen alleen maar helpen het veiliger te maken; door mensen bewust te maken van gevaren in het verkeer zodat ze hun gedrag daarop kunnen aanpassen. Soms moet dat door strengere regels te bepleiten. Maar het is duidelijk dat ontwikkelingen, zoals de smartphone en steeds meer ouderen die mobiel zijn, negatieve invloeden hebben op de verkeersveiligheid.”

Cohen identificeert hier twee potentiële gevaren voor de verkeersveiligheid, terwijl hij strenge regels duidelijk niet schuwt. Smartphones in het verkeer, ten eerste, lijken ons totaal geen gevaar. Als je er maar met je fikken vanaf blijft. Niet raggen op het scherm dus, maar handsfree bellen is prima. WhatsAppen op de snelweg is dom en onveilig, dat weet iedereen, maar we moeten het ook weer niet verbieden omdat we dat wél kunnen verbieden. Waarmee we bedoelen: narcistische haatdwergen op de achterbank die elkaar in de haren vliegen, zijn ook niet echt goed voor de concentratie op de weg. Alleen kun je kinderen niet verbieden.

Dan de bejaarden. Die zijn grosso mode gevaarlijk op de weg. Omdat ze bang voor alles zijn, rijden ze rustig zeventig op de snelweg, uiteraard terwijl ze het verschil tussen linker- en rechterbanen zijn vergeten. We hebben in Nederland eindelijk een rijbewijs-herkeuring voor bejaarden vanaf 75 jaar. Maar daar is een probleem mee: het rijbewijs is na slaging vijf jaar geldig. Vijf jaar! In een leeftijdscategorie waarin verval snel gaat. Het is als zeggen: ja, jongen, je bent nu dertien, dus geef ik je een doos Lego omdat ik ervan uitga dat jij hier nog zeker vijf jaar plezier van gaat hebben. Waanzin. Jaarlijkse herkeuringen dus, of misschien zelfs wekelijkse.

Die smartphone is onlosmakelijk met ons verbonden. Ook in het verkeer, daar doe je niets meer aan.

„Het is zo dat we gemiddeld 220 keer per dag op onze smartphone kijken. Ook achter het stuur of op de fiets. Levensgevaarlijk natuurlijk, en dat gedrag moeten we dan ook aanpakken. We hebben het vriendelijk geprobeerd, maar dat helpt niet. Vandaar dat ik de Tweede Kamer heb gevraagd te kijken of het bij wet niet geregeld kan worden om het apparaat uit te schakelen als je harder dan 30 km/u rijdt. Technisch is dat mogelijk. Dan heb je nu ook nog de rage van Pokémon Go, waar levensgevaarlijke toestanden door ontstaan. Spelers hebben geen oog voor het verkeer en dat zal binnenkort tot de eerste dode leiden, vrees ik. Dan zullen de beleidsbepalers weer in de rij staan om commentaar te leveren en maatregelen te eisen. Maar waarom daarop wachten, je kunt het nu al aanpakken en eisen dat de figuren niet op gevaarlijke plaatsen verstopt worden.”

Doden door Pokémon Go, awesome! Charles Darwin, je bent God! Zo lang het de spelers zelf maar zijn, uiteraard. Verder vreemd dat er weer wordt geëmmerd over smartphones en bejaarden ongemoeid worden gelaten. Geinig is wel dat Felix Cohen (babyboomer, natuurlijk) alles claimt te weten van technische mogelijkheden. Altijd argwanend tegenover staan. Hoe gaat 'de techniek' onderscheid maken tussen bestuurder en passagier of tussen bestuurder en  OV-ganger? Bovendien: is bellen nu ook al verboden als je harder rijdt dan dertig? Dachten wij ook niet nee. (Hier is Cohens VVN overigens wat genuanceerder, maar het is nog steeds een hopeloos plan gebaseerd op zelfselectie.)

De smartphone is toch gewoon verboden in het verkeer? Wordt er wel voldoende tegen opgetreden?

„Absoluut niet. De politie doet veel te weinig aan handhaving op dat gebied. Verkeersveiligheid heeft absoluut geen prioriteit, zo lijkt het. Ik weet ook wel dat ze steeds meer taken op hun bordje krijgen, maar als er keuzes gemaakt moeten worden zijn het de alcohol- en fietslichtcontroles die het eerst sneuvelen. Het lijkt alsof het niet belangrijk is; alleen de snelheidscontroles die automatisch worden uitgevoerd blijven gehandhaafd, constateer ik met leedwezen. Maar het is ook typerend dat onze verkeersminister zegt dat een verbod op gebruik van de smartphone op de fiets niet gehandhaafd kan worden. Daarmee is alles gezegd...”

Soms is het net alsof verbodsfetisjist Fred Teeven hoofdredacteur bij de Telegraaf is. Nee, gekken, de smartphone is niet verboden in het verkeer. 

Maar euhm...meneer Cohen. Zo'n verbod ís toch ook niet te handhaven? En handhaving ís toch ook niet te rechtvaardigen als de politie wel betere dingen te doen heeft? Kijk, wij zouden ook willen dat iedereen minimaal honderd rijdt op de snelweg, zo'n gebod (of een verbod op een lagere snelheid) is ook niet te handhaven. Gekke man, normaal doen nou.

Verkeersveiligheid wordt niet serieus genomen hoor ik u zeggen.

„Daar heeft het af en toe alle schijn van. Het is lang heel goed gegaan en het staat niet meer overal op de kaart. Onlangs werd een de toekomstvisie ’2032’ voor het basisonderwijs geschreven en verkeersonderwijs staat daar helemaal niet in. Absurd, want wie leert kinderen dan wat er wel en niet mag in het verkeer en aan welke regels je je moet houden? Ik ben ook onmiddellijk in de pen geklommen en heb staatssecretaris Dekker (Onderwijs) een brief gestuurd, waarin ik vraag dit onzinnige plan aan te passen. Hij heeft beloofd ernaar te kijken.”

Op vrijdagmiddag, meestal rond kwart voor drie, zullen leerlingen naar Veilig Verkeer Nederland luisteren. Als Sander D. tenminste medeplichtig wil zijn.

Gelukkig moeten jullie het hebben van vrijwilligers en niet van overheidsdienaren om het veiliger te maken.

„We hebben gelukkig een groot leger van vrijwilligers. Al die tienduizenden mensen maken het bijvoorbeeld mogelijk om een verkeersexamen voor de schooljeugd te organiseren. Of om klaar-over te zijn bij oversteekplaatsen. Daarnaast zijn er tal van cursussen die belangeloos aan senioren gegeven worden. Hoe zo veilig mogelijk op een e-bike te fietsen, om te gaan met een scootmobiel of om vertrouwen te tanken achter het stuur van een auto. Ook geven wij opfriscursussen, want de regels zijn de afgelopen decennia rigoureus veranderd.”

*kuch* Subsidie *kuch*

Is het aantal van nul slachtoffers ooit te halen?

„Ik zal dat tijdens mijn leven in ieder geval niet meemaken. Ik ben nu 59 jaar, maar het is voorlopig een utopie te denken dat we dat halen. Wel is het zo dat de technische ontwikkelingen ook veiligheid creëren. Met name de auto-industrie gaat daar ver in: Alarmsignalen die afgaan als je de middenlijn op een snelweg te dicht nadert, een piepje dat afgaat als je je gordel niet omdoet en zo kan ik nog even doorgaan. Mensen worden automatisch naar veilig gedrag gedreven. Je kunt zelfs hele pakketten kopen om het nóg veiliger te maken. Opties die vaak als warme broodjes over de toonbank gaan, want minder kansen op een ongeval is ons geld waard. Gaat het toch fout, dan komt er uit elke kier wel weer een airbag die de klap opvangt.”

OMG. Who. The. Hell. Cares? Is het belangrijk om nul verkeersslachtoffers te tellen? Ach, laten we het zo zeggen: getuigt het van realiteitsbesef en een gelaagd intellect om als Miss World iets op te lepelen over wereldvrede?