Meer dan 300.000 80-plussers hebben een rijbewijs

De statsfappers van het CBS hebben het rijbewijsbezit onder ouderen onder de loep genomen. Een mooi thema want iedereen heeft wel een (ongezouten) mening over ouderen in het verkeer. Een kleine kanttekening vooraf: hoewel het rijbewijsbezit zeer precies te duiden is, zegt het nog weinig over het rijgedrag danwel het autobezit van de houder. Immers: het feit dat iemand een rijbewijs heeft betekent niet dat diegene ook daadwerkelijk rijdt, een kwart van de 75-plussers heeft geen eigen auto. En als het al gebeurt, dan is het aantal afgelegde kilometers per jaar doorgaans niet zo hoog. Een pensionado doet niet aan woon-werkverkeer, en doorgaans rijden bejaarden ook niet meer dagenlang naar een vakantiebestemming in de zon. 

Maar ouderdom komt met gebreken, en het verkeer is anno 2016 nou niet bepaald vergelijkbaar met het beeld dat een tachtiger kende toen hij/zij het rijbewijs haalde. Om de risico's hiervan af te vangen kennen we in Nederland een algehele rijbewijskeuring voor ouderen. Sinds 2014 is de leeftijd hiervan van 70 naar 75 jaar opgehoogd, met een verplichte herkeuring om de vijf jaar. In 5 jaar kan een hoop gebeuren, maar je moet als beleidsmaker ergens een grens trekken. Voor intensievere controles ontrbeekt het aan mankracht, maar ook draagvlak. 

Ouderen zijn een risicogroep in het verkeer, en met name zwakke deelnemers als fietsers zitten niet te wachten op het stereotype scenario dat ze op een rotonde van hun fiets worden gereden door een oud vrouwtje in een Volvo 340 met loeiende motor dat hen simpelweg niet ziet. Maar de toename van ouderen in het verkeer baart ons wel zorgen, gezien de talrijke voorbeelden van situaties waarin het catastrofaal fout gaat.

Meestal treedt de sociale omgeving wel als corrigerende factor op, in de trant van 'ma, we zagen je via een grasstrook en het fietspad van een rotonde afkomen, misschien wordt het eens tijd je rijbewijs in te leveren', en soms komt bij ouderen zelf het besef dat het allemaal niet meer zo lekker loopt achter het stuur. Maar er zijn ook nog een paar stijfkoppen die vinden dat ze nog steeds beter rijden dan Verstappen, en wier rijbewijs je alleen uit hun koude dode vingers kunt wrikken. Dat dit soms heel letterlijk op te vatten is zagen we afgelopen weekend weer, toen een 84-jarige man na zo'n 15 kilometer spookrijden op de A2 frontaal op een auto botste, en niet alleen zichzelf, maar ook zijn tegenligger ombracht en diens twee passagiers zwaar verwondde. Dit soort mensen heeft een herkeuring op zijn tachtigste waarschijnlijk probleemloos doorstaan, maar als dan 3 of 4 jaar later plotseling het verval intreedt heb je nog een jaar of 2 tot het volgende peilmoment. 

En dat is het dilemma van bejaarden in het verkeer: je wilt ze hun mobiliteit niet afpakken, maar er zijn er altijd een paar die compleet in de war achter het stuur gaan zitten en zware ongelukken bouwen. Want laten we wel wezen: als je spookrijdt en dit niet direct doorhebt, maar gewoon stug kilometerslang doorrijdt, dan ben je compleet seniel.

Wil je daarom als samenleving tegen deze bevolkingsgroep zeggen 'omdat een paar van jullie leeftijdsgenoten ongeschikt is voor het verkeer maar er toch aan deelneemt gaan we jullie allemaal het rijbewijs ontnemen'? Let wel, 47% van de 80-plussers komt neer op 329.000 mensen. Hoeveel daarvan bouwen per jaar zware ongelukken?

Hoewel in de populaire cultuur de term babyboomer synoniem staat voor een constant klagende Henk Krol-aanhanger die niet meer werkt maar wel vindt dat hij van alles te weinig krijgt, is een babyboomer sec iemand die tussen 1945 en 1950 is geboren. Deze grote groep Nederlanders is nu een jaar of 65-70, en zal met 10 tot 15 jaar 80-plusser zijn. Van deze groep heeft 85 tot 90 procent een rijbewijs, dus ja: we krijgen veel meer bejaarden op de weg. In 2040 telt Nederland volgens het Planbureau voor de Leefomgeving maar liefst 1,6 miljoen 80-plussers. Laten we voor hen en voor ons hopen dat de autonome auto tegen die tijd een feit is.