Alles wat mis is met Jeeps killer-versnellingspook

Over de oorzaken van Yelchins dood kan momenteel niets zinnigs gezegd worden, aangezien zijn tragische dood van slechts enkele dagen geleden is, en het onderzoek nog loopt. Het doet denken aan een incident uit 2005 waarin East 17-voorman Brian Harvey door zijn eigen Mercedes overreden werd. Dit was naar later bleek opzettelijk, Harvey kampte met depressies, en werd sindsdien nooit meer de oude. Wij willen hier niets insinueren, maar ook dit soort scenario's moet je tot de mogelijkheden rekenen.

Vanwege het gebrek aan onderzoeksresultaten staan we verder niet stil bij Yelchins onfortuinlijke dood, maar wel bij de discussie omtrent 'gevaarlijke automaten' die als gevolg van zijn overlijden is opgelaaid. Het is begrijpelijk dat mensen snel hun eigen conclusies trekken, maar beter is het te bestuderen wat precies het probleem is. In het geval van Jeep lijkt ons dat er met de hardware niet zo heel veel aan de hand is.

Om het onderwerp te snappen moet je eerst weten hoe een automaat in elkaar steekt. Heel basaal: een automatische versnellingsbak heeft van boven naar beneden deze standen: 'P' - 'R' - 'N' - 'D'. Niks moeilijks aan, en zo wordt het in praktisch elke auto zonder handbak toegepast. Bij oudere Amerikanen is de bak via een hendel aan het stuur te bedienen, maar het principe is hier precies gelijk.

Het verschil tussen oude en nieuwe poken: een traditionele automaat beweegt fysiek van boven naar beneden, soms in een rechte lijn, soms via een zig-zag-patroon. De bovenste stand is altijd 'Park', en de onderste 'Drive' (of evt. een 'S' of 'L'-stand). Aan de positie van de pook kan je dus al zien in welke stand deze staat. 

Nieuwe schakelsystemen zijn compacter, en werken met een veersysteem. Na elk tikje omhoog of omlaag keert de pook weer terug naar zijn centrale positie. Dit is niet alleen veel ruimtebesparender, maar ook ergonomisch handiger, want de pook bevindt zich altijd op dezelfde plek. Voor mensen die van oud naar nieuw omschakelen is het even wennen, maar het is geen raketwetenschap. Het ding kan maar twee kanten op, en de layout van de versnellingen bleef gewoon hetzelfde.

Dus: op de nieuwe automaten kan je niet meer direct zien in welke stand ze staan, maar hier is iets op gevonden. Ten eerste brandt er een lampje op de pook zelf achter de ingeschakelde versnelling. Daarnaast wordt vaak op het dashboard aangegeven in welke versnelling je zit, en zodra je met uitgeschakelde motor je deur opent terwijl je automaat niet in 'P' staat, geeft je auto een geluidssignaal. Zo voorkom je een auto die gaat rollen wanneer je per ongeluk in 'N' staat en bovendien je handrem niet gebruikt hebt. 

'P' en 'R' kan je niet inschakelen zonder de 'lock'-knop in te drukken. Dit onder anderen om schade te voorkomen aan een nog voorwaarts rijdend voertuig, waarvan de pook te enthousiast omhoog getikt wordt, of het ontkoppelen van een stationaire auto als de bestuurder per ongeluk tegen de hendel tikt. Hier zit een dubbele beveiliging op, want voor bijna elke verzetswisseling moet bovendien ook nog het rempedaal ingedrukt worden.

Al met al lijken er voldoende vangnetten van kracht om op hol geslagen automaten te voorkomen. Dus vergeef ons onze grofheid, maar als je al te achterlijk bent om een simpel hendeltje naar voren of naar achteren te bewegen, dan verdien je ook een kapotte auto. Noem het natuurlijke selectie. Echter, de Amerikaanse veiligheidswaakhond is het hier mordicus mee ONEENS, en besloot dat moederconcern Fiat Chrysler maar 1,1 miljoen auto's met hun Russische roulette-bak moest terugroepen. Je zou er als fabrikant simpel van worden.

Deze Amerikaanse National Highway and Traffic Safety Administration (NHTSA) beargumenteerde de recall van de modellen als volgt:  "the Monostable shifter is not intuitive and provides poor tactile and visual feedback to the driver, increasing the potential for unintended gear selection". Welnu, Jalopnik vond een Grand Cherokee met de automaat, en ging hands-on met de volgende video.

Nu kan het aan ons liggen, maar we snappen na het zien van de video niet HOE iemand ooit een fout zou kunnen maken met zo'n pook. Ook de conclusie dat 'iemand met haast vrij gemakkelijk de auto in een andere stand dan 'P' kan zetten' is te Amerikaans voor woorden. Net zoals een ouder zijn peuter niet op het randje van een treinperron laat staan als er net een ICE voorbij blaast, je op safari met wilde dieren naast de auto de deuren op slot doet (oh, wacht), of iemand geen kaarsen laat branden als hij naar bed gaat, lijkt me ook dat je even goed checkt of je bak wel in 'P' staat voor het uitstappen. Het kost misschien een halve seconde, maar de consequenties van een fout maken zijn dermate groot dat het deze extra tijd toch wel rechtvaardigt. 

Maar omdat instituten als de NHTSA en Amerikaanse rechters met dit soort logica meegaan treedt er een constante dumbing down op, waarbij geen acht meer wordt geslagen op waarschuwingssignalen en elke poging van zelf logisch denken of handelen de kop wordt ingedrukt. En de cijfers liegen niet: Jeeps schakelpoken die prima functioneren, maar alleen 'niet zo intuitief werken' worden in de VS verantwoordelijk gehouden voor 121 ongelukken en 41 verwondingen. Dat zijn dus 121 simpletons op een populatie van 340 miljoen, die waarschijnlijk ook hun kat afdrogen in de magnetron. Valt ons nog mee, eigenlijk.

Helaas zien we deze rubberen tegeltjesmentaliteit ondertussen ook al overwaaien (ghe) naar Nederland. En dat is waarom we geen leuke dingen mogen hebben.