Gaat Europa de achterstand in batterijproductie ooit inlopen?

De toekomst is elektrisch, maar tegelijkertijd bevindt het leeuwendeel van de onderdelenproductie zich buiten Europa. Landen als China, Korea, en de VS produceren allemaal in grotere volumes dan Europa, en dan hebben we het vooral over de batterijcellen. Japan was ooit een voorloper, maar zag zijn positie afbladderen. Daarom gaat het land het met de volgende generatie (solid-state) batterijen weer proberen.

In Europa gaat de komende jaren een enorme behoefte ontstaan aan batterijen en elektromotoren, zeker als je in ogenschouw neemt dat leidende fabrikanten als Volkswagen, BMW, maar ook Volvo en sinds afgelopen week Fiat-Chrysler, ambitieuze doelstellingen hebben. De meeste batterijen worden nu nog ingekocht via derden, zoals Samsung SDI of LG Chem, maar iedere grote fabrikant vraagt zich natuurlijk af: waarom zou ik niet mijn eigen batterijen maken?

Er wordt achter de schermen ongetwijfeld aan gewerkt, maar tot nu toe horen we geen voorstellen om grote batterijfabrieken neer te zetten. En dat terwijl de EU graag ziet dat binnen haar grenzen een zo groot mogelijk deel van de EV-industrie komt. Niet heel raar: volgens schattingen is de omvang ervan in 2025 zo'n 250 miljard euro. Eerder werd een consortium opgetuigd dat de komende jaren tien tot twintig eigen 'gigafactories' moet uitpoepen, maar bij een extreem kapitaal- en tech-intensieve sector als deze geldt: dat doe je niet in een nachtje/weekje/jaartje.

Wil de eigen push in batterijen kans van slagen hebben, dan moeten er miljarden aan EU-subsidie bij, zo waarschuwen analisten. Iets dat weinig mensen zullen zien zitten in het geldverslindende bolwerk dat Europa is. We zijn pas net van de meeste peperdure landbouwsubsidies af, en het angstbeeld dat er na de melkplas en de boterberg misschien een batterijberg gaat ontstaan is aanwezig. Een bijkomende complicatie is het verantwoord winnen danwel inkopen van de zeldzame metalen die nodig zijn voor de productie van elektrische componenten.

En dan nog: veel Europese productie zal plaatsvinden in het kader van partnerschappen met bestaande partijen. De vraag hierbij is in hoeverre je als nieuwkomer toegang inzicht krijgt in de details van het productieproces. Het ligt voor de hand dat deze fabrieken in Midden-Europa komen te staan, waar de grond nog goedkoop is, en de infrastructurele ontsluiting met de afnemers goed.

Naast de fabrikanten die het zelf gaan proberen en zij die de handen met experts ineenslaan is er nog een derde groep: bestaande Aziatische en wellicht Amerikaanse fabrikanten die hun productie uitbreiden naar een Europese locatie. Een beetje een multinational produceert per slot van rekening op alle continenten, al was het alleen maar om fluctuaties in de wisselkoersen te neutraliseren. Daarnaast is hier veel kennis aanwezig die ingezet kan worden in een accufabriek. Want waarom zou je als Chinezen al dat humaankapitaal naar je westerse concurrentie laten lopen?

Om die reden investeert de grootste EV-maker ter wereld, het Chinese BYD (bekend van o.a. de elektrische Schipholbussen), in Europese productie. Officieel heet het 'we overwegen het', maar je kunt er donder op zeggen dat we over een paar jaar ergens aan onze oostgrens een BYD-fabriek hebben staan. Hierover maakt Europa zich zorgen, want aan de ene kant is het werkgelegenheid en vergroten van het BNP, maar aan de andere kant helpen dergelijke fabrieken de eigen technologische ontwikkeling weinig. En dat is funest, wanneer je jezelf als kenniseconomie wilt profileren.

Reuters vat in dit informatierijke artikel goed samen in wat voor split de EU momenteel zit ten aanzien van de kwestie. Wij blijven zelf hoopvol in de wetenschap dat partijen als VW, Daimler en BMW de komende jaren miljarden aan R&D-geld naar batterijontwikkeling sluizen. Wellicht dat er bij een techsprong gebruik gemaakt kan worden van de wet van de remmende voorsprong: bestaande partijen hebben immers al mega-investeringen in huidige technologie, dat kunnen nieuwkomers overslaan.