Boeing 747: de legende die al vijftig jaar vliegt

Weinig naoorlogse jaren roepen zoveel associaties op als 1968. Dat jaar bracht ons studentenrellen en decennia van betweterige babyboomers, maar zoals wel vaker leverde De Technologie wel iets moois. Op 30 september 1968 mocht de wereld kennismaken met de Boeing 747. Het vliegtuig bleek een revolutie die veel langer zou overleven dan de omwentelingen die de soixante-huitards overal in Europa afdwongen.

De jaren zestig staan niet geheel onterecht bekend om sociale veranderingen. Een van de belangrijkste daarvan is dat de naoorlogse welvaart gelijker verdeeld werd. De geleide loonpolitiek wordt in Nederland bijvoorbeeld losgelaten. De moderne consument wordt geboren. En de moderne consument wil graag vliegen, want dat spreekt tot de verbeelding.

The Golden Age of Aviation tijdens het Interbellum werd na de Tweede Wereldoorlog voortgezet, maar behield in die periode toch een elitair karakter. Denk Colgate smiles in jarenvijftigkleuren en een hoog Frank Sinatra-gehalte. Dat beeld kantelt al in de jaren zestig, maar door de Boeing 747 wordt de wereld voor de gewone man pas echt kleiner. 

Het was Boeing opgevallen dat vliegverkeer toenam, maar dat de kisten zelf relatief klein waren en niet bijzonder veel passagiers vervoerden. Het gevolg was dat luchthavens overvol raakten. Wat nodig was, was een mofo van een dik vliegtuig. De eerste telg uit wat een omvangrijk geslacht zou worden, kon door zijn widebody-constructie en dubbele dekken bijna 500 passagiers meenemen. In latere modellen nam dat aantal toe. Als je alle luxe (waaronder functionerende knieschuiven) schrapt, vinden maximaal 660 zielen hun plek in een 747.

Over statistiek gesproken: de 747 heeft zichzelf vier keer overleefd. Boeing was weliswaar ambitieus door het grootste passagiersvoertuig ooit te bouwen, maar het bedrijf verwachtte productie te stoppen na 400 exemplaren. We schrijven immers late jaren zestig, dus iedereen en zijn vliegtuigbouwende moeder dacht aan de vooravond van het supersonische tijdperk te staan. De even sublieme als supersonische Concorde maakte zijn eerste vlucht in het voorjaar van 1969. De 747 was (en bleef) subsonisch. 

De omvang van de kist had dan ook veel te maken met Boeings bedoeling om wat vooral bekend werd als passagiersvliegtuig, in leven te houden door het als vrachtvliegtuig aan te bieden. Eigenlijk hadden ze te weinig vertrouwen in hun eigen ontwerp. De teller staat inmiddels op bijna 1600 afgeleverde kisten - vier keer meer dan Boeing in den beginne verwachtte - en het einde is nog niet in zicht. Supersonische burgerluchtvaart is nooit echt van de grond gekomen.

Het ontwerp van de 747 was sowieso geweldig. (Afgezien van het verarmd uranium dat werd gebruikt rondom de buitenste twee van de vier majestueuze Pratt & Whitney-motoren om vleugeltrilling te dempen en tot enige consternatie leidde als er eentje crashte, bijvoorbeeld middenin de Bijlmer.) Het was een weliswaar een vliegtuig met een enorme capaciteit, maar het moest ruimtegebrek op luchthavens oplossen en niet verergeren. Daarom werden de vleugels onder een hoek van 37,5 graden ten opzichte van de romp gemonteerd. Hierdoor vloog het vliegtuig niet alleen comfortabeler, ook de breedte nam af. Dit had als groot voordeel dat er geen nieuwe hangars gebouwd hoefden te worden; ook de Jumbo Jet paste in de bestaande gebouwen.

Door al deze vernuftigheden heeft de 747 de wereld bereikbaarder gemaakt en het witte zandstrand praktisch naast Almere geparkeerd. De 747 is nog niet dood. De vraag naar dergelijke zware kisten (de maximumcapaciteit gaat dik over de 400 ton) neemt af vanwege brandstofkosten en milieudingen. De nog grotere Airbus A380 illustreert dat. Te groot, te duur, te dorstig en te laat. Deze kist van Airbus is geen succes. Als vrachtvliegtuig is de rol van de 747 echter nog niet uitgespeeld. Nog eens vijftig glorieuze jaren lijken er niet in te zitten. Maar goed, Boeing verwachtte ook te weinig van hun bekendste vliegtuig tot nu toe.

Waarom u dit op een autowebsite leest? Moet u zich eens voorstellen dat al die passagiers voor u in de file staan...